پارچه ساتن چیست و انواع آن

پارچه ساتن چیست؟

پارچه ساتن، نوعی پارچه بسیار نرم و براق است که معمولاً برای دوخت انواع لباس‌های شب، لباس‌های مجلسی و لباس عروس استفاده می‌شود. موضوعی که در مورد ساتن باید بدانید و خیلی مهم است این است که، ساتن یک نوع بافت است و می‌تواند شامل انواع پارچه‌های دیگر هم باشد. بنابراین پارچه‌های زیادی با ساتن بافته می‌شوند ولی شاید خودشان ساتن نباشند.

قبل از اینکه وارد جزئیات بیشتر در مورد پارچه ساتن شویم، این نکته را به طور خلاصه همین اول مقاله بگوییم که پارچه ساتن کاربردهای زیادی دارد و برای مصارف مختلف و گوناگون از آن می‌توان استفاده کرد. این پارچه علاوه بر آن که برای دوخت انواع لباس مجلسی و لباس عروس مناسب است، برای روکس وسایل خانه مثل روکش مبلمان، پرده و… نیز استفاده می‌شود.

جنس پارچه ساتن

تصور خیلی از مردم، این است که پارچه ساتن از الیاف ابریشم خالص بافته می‌شود. مثل ساتن ابریشمی. ولی کمی این تصور با واقعیت تفاوت دارد. یعنی اینکه امکان تولید ساتن از الیاف رشته‌ای ابریشم وجود دارد اما بعضی از کارخانجات منسوجات در هنگام بافت آن از الیاف پلی‌استر و نایلون استفاده می‌کنند. به همین دلیل تعریف خاصی از جنس اصیل پارچه ساتن وجود ندارد.

تاریخچه پارچه ساتن

خاستگاه اولیه ساخت پارچه ساتن به چین و شهر گوانژو بازمی‌گردد. از طریق جاده ابریشم، خود ساتن و دستور ساخت آن به سراسر جهان صادر شد و ایتالیا اولین کشور غربی بود که در قرن دوازدهم این پارچه را تولید کرد. جالب است بدانید، جنس بیشتر روکش مبلمان کاخ ورسای (فرانسه) از ساتن است.

انواع پارچه ساتن
پارچه ساتن دارای انواع گوناگونی است و جزو یکی از انواع پارچه‌های مجلسی می‌باشد. از ساتن علاوه بر دوخت لباس در دکوراسیون منزل و روکش وسایل خانه نیز استفاده می‌کنند.

ساتن تافته
ساتن تافته دارای آهار بیشتر و ریزش کمتر نسبت به انواع دیگر ساتن است. مقاومت و استحکام این پارچه ساتن از دیگر نکات برجسته آن است که انتخاب خوبی برای دوخت انواع شومیز، مانتو، لباس مجلسی و غیره است.

ساتن کرپ
ساتن کرپ در واقع یک پارچه دو رو است که پشت آن کرپ و روی آن از ساتن بافته شده است. این نوع بسیار مناسب برای دوخت لباس‌های رسمی، لباس شب و لباس عروسی هست.

ساتن حریر
برای دوخت شال، روسری و لباس‌های سبک به سراغ ساتن حریر بروید. از ویژگی‌های این نوع پارچه ساتن می‌توان به براقیت کمتر، لطافت خاص و وزن کمتر آن اشاره کرد.

ساتن دوشس
ساتن دوشس سنگین، سفت و با درخشش کمتر است که شکل خود را به خوبی حفظ می‌کند. در بافت این نوع پارچه معمولا از نخ‌های ابریشم بسیار ظریف و یا بیشتر از تارهای الیاف مصنوعی استفاده می‌شود. دوشس را عمدتا برای دوخت لباس شب، لباس رسمی و لباس عروس استفاده می‌کنند.

ساتن آستری
سطح آن نرم و براق است و آهار بیشتری دارد که به ایستایی پارچه کمک زیادی می‌کند. برای دوخت پشت پرده می‌توان از این نوع استفاده کرد.

ساتن آمریکایی
ساتن آمریکایی براق، آهاردار و لطیف است. همین ویژگی‌های این پارچه است که آن را بسیار محبوب کرده و چشم هر بینده‌ای را خیره می‌کند.

ساتن کش
این نوع پارچه ساتن خاصیت کشی دارد که بیشتر برای خوش حالت ایستادن لباس‌ها از آن استفاده می‌شود. ساتن کشی میزان چروک پذیری بسیار کمی دارد که مقدار زیاد نخ لاکرا از چروک شدن آن جلوگیری می‌کند.

ساتن مبلی
کاربرد پارچه ساتن بسیار زیاد است و علاوه بر لباس، به عنوان روکش وسایل خانه نیز از آن بهره گرفته می‌شود. یکی از موارد استفاده آن، روکش مبلمان است که لخت بوده و سر نمی‌خورد. البته نکته منفی‌اش، نشان دادن جای لکه و چروک به صورت واضح است.

ساتن برای چه مصارفی استفاده می‌شود؟
ساتن پارچه‌ای پر کاربرد است که موارد استفاده بسیار زیادی دارد. در دوران قدیم از پارچه ساتن بیشتر به عنوان روکش وسایل منزل استفاده می‌شد. در زمان لویی چهاردهم از آن برای پوشاندن و تزئین مبلمان کاخ ورسای بهره برداری می‌شد. اما رفته‌رفته پارچه ساتن، جای ثابتی در خیاط‌خانه‌ها پیدا کرد تا خیاطان آن را برای دوخت انواع لباس‌ها مناسب بدانند.

فرقی نمی‌کند که قصد دوخت چه البسه‌ای را داشته باشید؛ زیرا پارچه ساتن برای هر موردی کارایی دارد. لباس‌زیر، لباس شب، لباس عروس، کت، کروات، کلاه، لباس راحتی، پیراهن، دامن، آستر داخلی و غیره. همچنین از آن می‌توان برای دوخت ملافه، روتختی، زیر پرده‌ای، پرده و روکش کفش و کیف هم استفاده کرد.

شست‌وشو و نگه‌داری از پارچه ساتن عمدتاً به نوع آن بستگی دارد. مدل‌های بافت شده با الیاف مصنوعی به راحتی در خانه قابل شست‌وشو هستند؛ در حالی که ساتن بافته شده با ابریشم را باید به خشک‌شویی سپرد. هنگام شستن آن باید دستورالعمل‌هایی را رعایت کنید:

پارچه ساتن را با دست و حرکات آرام و همراه آب سرد و پاک‌کننده‌های معمولی شسته شود.
به‌هیچ‌وجه آن را نچلانید و آویزان نکنید. زیرا به راحتی تغییر شکل می‌دهد.

کلمه ساتن به نوعی از بافت اشاره دارد نه نوعی از پارچه. بیشتر پارچه‌هایی که به عنوان ساتن شناخته می‌شوند، جنس نرمی دارند. سطح درخشان آن را در هر جایی، از کیف مجلسی گرفته تا وسایل خانه می توان دید؛ پارچه ساتن پارچه‌ای نیست که صرفاً به خاطر نرمی از آن استفاده شود. این پارچه در مقایسه با بسیاری از پارچه‌ها استفاده‌های بیشتری دارد و  اینگونه نیست که فقط در لباس عروسی و لباس بالماسکه به کار ‌رود.

پارچه ساتن چیست؟
پارچه ساتن یکی از سه نوع بافت مهم پارچه است. پارچه‌ای که از امتداد بافت‌های ساده و یکی در میان به‌وجود آمده است. نوع بافت ساتن پارچه‌ای براق، نرم و انعطاف‌پذیر را به‌وجود می‌آورد که در هر محصولی به‌کار رود، جلوه زیبایی به آن می‌بخشد.

ساتن علاوه بر نرمی، یک مشخصه دیگر هم دارد و آن این است که یک سطح پارچه براق و سطح دیگر مات‌تر از طرف دیگر است. این ویژگی به دلیل تکنیک ساخت بافت پارچه است که تنوع زیادی به آنچه که تحت عنوان (بافت پارچه) مشخص می‌شود، می‌دهد.

منشا ساتن چیست؟
تاریخچه ساخت پارچه ساتن به قرون وسطای چین بر می‌گردد. در آن دوران پارچه ساتن منحصراً با ابریشم بافته می‌شد. این پارچه برای اولین بار در شهر گوانجو چین بافته شد.

عرب ها به این پارچه زیتون (zaitun) می‌گفتند که در طول زمان به ساتن (satin ) تغییر نام یافته است. پارچه ساتن و تکنولوژی ساخت آن هر دو از طریق جاده ابریشم به خاورمیانه راه یافتند و سپس به طور گسترده در سراسر این منطقه گسترش پیدا کردند‌.

ایتالیا اولین کشوری از کشورهای غربی بود که پارچه ساتن در قرن ۱۲ میلادی به آن‌جا راه یافت. بعد از گذشت دو قرن و در قرن ۱۴، ساتن در تمامی اروپا محبوبیت پیدا کرد و حتی در بسیاری از وسایل کاخ ورسای، این پارچه به‌کار رفت.

بافت ساتن چگونه است؟
بافت ساتن این‌گونه به وجود می‌آید که تعداد چهار یا بیش از چهار تا نخ پود با یک نخ تار در می‌آمیزد و یا برعکس؛ چهار یا بیش از چهار نخ تار با یک نخ پود تلفیق می‌شوند.

در طی فرایند تولید این پارچه، نخ یا نخ‌های تار در دستگاه بافندگی ثابت نگه داشته می‌شوند و نخ یا نخ‌های پود از بالا و پایین با تار‌ها بافته می‌شوند.

تفاوت پارچه ساتن با سایر پارچه ها چیست؟
ساتن از الیاف دراز و به هم پیوسته تشکیل می‌شود. مشخصه اصلی ساتن، طول رشته‌های آن است و نه الیافی که در آن به کار رفته است. در اصل ساتن از ابریشم بافته می‌شود که نخ‌های بلند و به هم پیوسته‌ای هستند که از پیله کرم ابریشم به دست می‌آیند، البته ساتن‌های جدید از پلی استر و ریون هم بافته می‌شوند. الیاف این دوجنس هم بلند و به هم پیوسته هستند.

انواع مختلف ساتن
انواع مختلفی از پارچه ساتن وجود دارد که عبارتند از:

بافت ساتن با چهار تارکشی: در نوع ۱ به ۴، نخ‌های پود از روی سه نخ تار رد می‌شوند و سپس به زیر نخ تار بعدی می‌روند و به اصطلاح سه تا رو و یکی زیر بافته می‌شوند. این نوع از ساتن، انعطاف‌پذیری و کشش بیشتری از بافت‌های ساده دارد. بافت‌های ساده به صورت یکی از رو، یکی از زیر بافته می‌شوند.
بافت ساتن با ۵ تارکشی: این پارچه تقریباً مثل نوع قبل بافته می‌شود؛ با این تفاوت که نخ پود با عبور از ۴ نخ تار به زیر نخ تار بعدی می‌رود و چهار تا رو، یکی زیر بافته می‌شوند.
بافت ساتن با ۸ تارکشی: این نوع بافت منعطفترین شکل پارچه ساتن است. این پارچه به این صورت ساخته می‌شود که نخ پود از روی هفت نخ تار رد می‌شود و سپس به زیر نخ تار بعدی می‌رود و ۷ تا رو و یکی زیر بافته می‌شود.
ویژگی پارچه ساتن چیست؟
پارچه ساتن خاصیت کشسانی بیشتری از پارچه‌های ساده دارد و به‌طور کلی با جلوه و دراپه زیبای خود شناخته می‌شود.

ویژگی‌های دیگر پارچه ساتن عبارتند از:

سطح رویی براق: بافت پارچه به‌گونه‌ای است که سطح اصلی پارچه براق و نرم است. سمت دیگر پارچه مات‌تر از سطح اصلی است که علت آن نوع ساختار تار و پود پارچه است. ساتن حس نرمی و مجلل بودن را به مخاطب القا می‌کند.
دراپه زیبا: به دلیل تراکم الیاف و پایداری پارچه، بافت پارچه دراپه‌ نرم و راحتی را ایجاد می‌کند که پارچه را برای دوختن پرده و لباس مجلسی ایده‌آل می‌کند.
دوام: پارچه ساتن از الیاف بلندی که با روشی بسیار محکم بافته شده، بافته شده است. به همین دلیل از بسیاری از پارچه‌های ساده مقاوم‌تر است.
مقاومت در برابر چین و چروک: پارچه ساتن به راحتی پارچه‌های دیگر چین و چروک پیدا نمی‌کند. پارچه‌های ساتن ضخیم‌ کمتر مستعد چین و چروک هستند.
معایب پارچه ساتن چیست؟
به هر حال ساتن هم علاوه بر مزایا، معایب خودش را دارد. معایب این پارچه عبارتند از:

ساتن لیز است و سر می‌خورد: جنس ساتن به‌گونه‌ای است که محصول دوخته شده با ساتن حالتی لیز و لغزنده به خود می‌گیرد.
کار کاردن با ساتن دشوار است: چون ساتن نرم و لیز است، خیاطی کردن با آن دشوار است.
موارد استفاده از ساتن
به طور کلی از پارچه استفاده‌های زیادی می‌شود، ساتن هم از قاعده مستثنی نیست. از طراحی داخلی ساختمان گرفته تا صنعت مد و فشن از ساتن استفاده می‌شود. در ادامه به چند کاربرد رایج ساتن خواهیم پرداخت:

لباس: پارچه ساتن به دلیل دراپه و جلوه زیبا، پارچه اصلی لباس شب و لباس مجلسی به حساب می‌آید.
اثاثیه منزل: از جمله اولین استفاده‌هایی که در اروپا از ساتن شد، در مبلمان تزئینی کاخ ورسای بود. از این پارچه همچنین در پوشش بالش صندلی و انواع کوسن مبلمان استفاده می‌شود.
ملحفه تخت‌خواب: به دلیل انعطاف‌پذیری و نرمی ساتن از آن برای پوشش تخت خواب استفاده می‌شود.
کفش: طراحان کفش برای طراحی کفش‌های مختلف، از کفش‌های باله گرفته تا طراحی پاشنه‌های مختلف کفش، ساتن را انتخاب می‌کنند.
مد و اکسسوری: کیف‌ و چمدان‌های مجلسی اغلب از ساتن دوخته می‌شوند.
توصیه‌های مراقبتی برای پارچه ساتن:
شستشو و مراقبت از پارچه ساتن عمدتاً بستگی به نوع ساتن دارد. ساتن‌هایی که از الیاف صنعتی ساخته شده باشند، می‌توانند به طور عادی در خانه شست‌وشو شوند؛ در حالی‌که ساتن‌های از جنس ابریشم نیاز به خشکشویی دارند.

چند توصیه کلی برای شستشوی پارچه ساتن در خانه وجود دارد:
ساتن را با دست و یا با دور آرام ماشین لباسشویی، با آب سرد و مواد شوینده ملایم بشویید.
ساتن خشک را نباید آویزان و یا مچاله کرد، زیرا به راحتی تغییر شکل می‌دهد.
ساتن نباید داخل خشک کن انداخته شود. به جای آن می‌توان پارچه را بر روی یک حوله تمیزی که در سطح صاف قرار گرفته، خشک کرد.

انتخاب یک پارچه مناسب برای دوخت لباس شب مجلسی از میان هزاران نوع پارچه را باید کار سختی دانست. بانوانی که دستی بر خیاطی و دوخت و دوز دارند، بی‌درنگ به سراغ پارچه ساتن می‌روند؛ زیرا می‌دانند ساتن برای دوخت هر مدل لباسی مناسب است و با آن می‌توانند لباس‌های خوش مدلی را بدوزند.